SÁM HỐI ĐỂ LẮNG NGHE TIẾNG CHÚA

(Mt 3,1-12)

Tùng Linh

Trong Mùa Vọng chúng ta nghe văng vẵng lời hát: “Trời cao hãy đổ mưa xuống. Và ngàn mây hãy mưa Đấng chuộc tội. Trời cao hãy đổ sương xuống. Và ngàn mây hãy mưa Đấng Cứu đời…”. Đó là bài hát “Trời Cao” của nhạc sĩ Duy Tân, phổ nhạc từ Is 45,8. Bài thánh ca diễn tả niềm khát vọng sâu xa của dân Israel, mong đợi Chúa thực hiện lời hứa của Ngài mà ban Đấng Cứu Thế. Tuy nhiên, Chúa Giêsu đã đến với chúng ta hơn 2000 năm rồi. Và như sách Khải huyền có viết: “Ngài đến, Ngài đứng ngoài cửa và gõ, ai nghe tiếng Ngài mà mở cửa thì Ngài vào nhà người ấy và dự tiệc với người ấy” (Kh 3,20). Muốn nghe được tiếng Chúa gõ cửa thì chúng ta phải lắng nghe, và phải nghe bằng tai lòng. Muốn nghe được bằng tai lòng, chúng ta phải có một tâm hồn trong sạch và bình an. Muốn tâm hồn trong sạch và bình an thì chúng ta phải dọn dẹp, sửa soạn như thánh Gioan hướng dẫn chúng ta trong bài Tin Mừng hôm nay. 

Gioan Tẩy Giả là vị ngôn sứ cuối cùng của Cựu ước. Sau 5 thế kỷ vắng bóng ngôn sứ, nay Gioan xuất hiện với sứ mạng Tiền hô. Ông đáp lại tiếng Chúa gọi, ra đi rao giảng về Nước Trời, dọn đường cho Chúa Giêsu, Đấng Cứu Tinh nhân loại đến trần gian. Ông đã chu toàn ơn gọi cách nhiệt thành và đã chết anh hùng cho sứ vụ (x. Mt 14,3-12; Mc 6,17-19). Cuộc đời Gioan là một thiên anh hùng ca, bất khuất trước cường quyền, bao dung với tội nhân[1].

Có tiếng người hô trong hoang địa: “Hãy dọn sẵn con đường cho Đức Chúa, sửa lối cho thẳng để Người đi” (Mt 3,3). Đây là lời trích từ Is 40,3tt “Có tiếng hô: “Trong sa mạc, hãy mở một con đường cho Đức Chúa, giữa đồng hoang, hãy vạch một con lộ thẳng băng cho Thiên Chúa chúng ta. Mọi thung lũng sẽ được lấp đầy, mọi núi đồi sẽ phải bạt xuống, nơi lồi lõm sẽ hoá thành đồng bằng, chốn gồ ghề nên vùng đất phẳng phiu”.

Muốn mở một con đường mới thì trước tiên người ta phải san lấp mặt bằng, sau đó những ao hồ sẽ được lấp đầy, những gò nỗng sẽ được ban cho bằng, và được chỉnh cho ngay thẳng.

Cũng vậy, muốn mở một con đường trong tâm hồn thì chúng ta cũng phải lấp đầy những hố sâu và san bằng những gò nỗng. Một con đường thẳng ngay thay cho con đường quanh co. Một con đường bằng phẳng thay cho đồi núi gồ ghề. Sửa đường theo Gioan là sám hối.

Sám hối hay hối cải, tiếng Latinh “conversio”, tiếng Hy lạp “metanoia”, có nghĩa thay đổi não trạng, ăn năn trở lại, canh tân đổi mới. Trong Cựu ước, từ này có nghĩa bỏ tà thần trở về với Thiên Chúa. Trong Tân ước, nó giả thiết một sự thay đổi toàn diện bao hàm cả về phương diện tiêu cực bỏ đàng tội lỗi, lẫn phương diện tích cực hướng con người về với Thiên Chúa[2] (x. Gn 3,8; Mc 1,15; Cv 3,19; 8,22).

Sám hối là nhìn lại con đường mình đã đi qua, sửa lại những sai lệch nếu có. Những gì “cong queo” hãy san cho thẳng. Những gì “cao” cần bạt xuống. Lúc đó mới nhìn thấy ơn cứu độ của Chúa. Gioan Tẩy Giả vẫn thiết tha mời gọi chúng ta hãy san bằng núi đồi của kiêu căng tự mãn. Hãy lấp đầy những hố sâu của đam mê tật xấu, của lòng ích kỷ, tham vọng và hưởng thụ. Hãy uốn cho ngay những quanh co lươn lẹo trong tư tưởng và hành động gian dối hại người, để có thể đón nhận Đấng Cứu Thế và sống tình liên đới huynh đệ với mọi người.

Sám hối là lo buồn về điều đã vấp phạm hay hối hận vì điều mình đã làm, bằng cách ăn năn những gì đã lỗi phạm. Tuy nhiên Đức cha Nguyễn Duy Thống lại có cái nhìn khác, ngài viết: “Lòng hối hận như thế tự nó có một ý nghĩa nhất định, nhưng nếu chỉ có thế và chấp nhận dừng lại như thế, rõ ràng là có khuynh hướng co cụm lại và cúi gập trên những lầm lỗi của mình. Hối lỗi thì ít mà xem ra hận mình lại nhiều, để rồi khi tự mình vùng vẫy trong tình huống mất thăng bằng ấy, người ta dễ bị rơi xuống vực sâu thất vọng, giống như con muỗi sa vào lưới nhện càng vùng vẫy càng bị xiết chặt, và giống như những kẻ sa vào vũng lầy càng ngoi ngóp càng bị lún sâu” [3].

Người ta vẫn bảo sám hối là hai mắt nhìn của con người nội tâm: một mắt nhìn vào mình để nhận ra những tội lụy của một đời xa vắng đã dẫn tới sa ngã rồi xa lìa tình thương Thiên Chúa và mắt khác nhìn vào Thiên Chúa để thấy nơi Ngài một tình yêu như tấm lòng người cha, như trái tim người mẹ bao dung thương xót mà xin ơn làm lại cuộc đời[4].

Sám hối Mùa Vọng đâu phải là thứ sám hối như thế, mà thật ra phải là thứ sám hối toàn diện đúng mức với lòng hối cải, vốn bao gồm hai động tác cơ bản đan xen: “hối” có nghĩa là hối lỗi và “cải” là kiểu nói tắt của chữ cải thiện. Nếu hối lỗi là lời đoạn tuyệt với quá khứ tội lụy, thì cải thiện là lời quyết tâm dấn bước vào một tương lai tươi mới[5]. Như vậy, sám hối đòi hỏi phải có một cái nhìn mới, một thái độ mới, một cuộc sống mới, và cốt lõi của nó bao gồm sự trở về cùng Chúa.

Hãy làm việc lành cho xứng với lòng sám hối. Mà muốn làm việc lành phải có lòng bác ái, nói khác đi là phải có đức mến: “Đức mến thì nhẫn nhục, hiền hậu, không ghen tuông, không vênh vang, không tự đắc, không làm điều bất chính, không tìm tư lợi, không nóng giận, không nuôi hận thù, không mừng khi thấy sự gian ác, nhưng vui khi thấy điều chân thật. Đức mến tha thứ tất cả, tin tưởng tất cả, hy vọng tất cả, chịu đựng tất cả” (1Cr 13,4-7). Khi chúng ta ca được bài ca đức mến, chúng ta sẽ thấy được lòng nhẹ nhàng, thanh thản và hân hoan. Lúc đó chúng ta sẽ được nghe tiếng Chúa gõ, và chúng ta sẽ mở cửa đón Ngài vào dự tiệc với chúng ta.

Như thuốc tẩy tẩy trắng được quần áo và làm sạch vết dơ thì sám hối và làm việc lành cũng giúp chúng ta “tẩy trắng” tâm hồn mình như vậy. Như mật gấu làm tan vết bầm, thì sám hối và làm việc lành cũng giúp làm tan biến “vết bầm” trong tâm hồn chúng ta như vậy.

Tóm lại, sám hối mang màu hy vọng là sám hối tìm về tình thương Thiên Chúa, chấp nhận thay đổi cuộc đời và biết để cho ơn tha thứ thấm đẫm vào mọi ngõ ngách của cuộc sống đức tin. Hãy hoán cải. Hãy thành tâm trở về với Chúa, nổ lực tìm kiếm Người, nhiệt thành đáp ứng lời mời gọi sám hối bằng việc thực thi đức bác ái vì trên hết mọi đức tính, anh em phải có lòng bác ái: đó là mối dây liên kết tuyệt hảo mọi mối trọn lành và là sự chu toàn mọi lề luật. Đó là điều kiện tiên quyết để dọn đường Chúa đến trong tâm hồn và đời sống của mình và của mọi người.

Lạy Chúa, xin san bằng tính kiêu ngạo chúng con như san bằng đồi núi. Xin bồi đắp những khiếm khuyết chúng con như bồi đắp lũng sâu. Xin phá đổ những bức tường hận thù chia rẽ giữa các quốc gia và mở rộng những con đường hòa giải giữa người với người.

____________________________

[1] Lm. Giuse Nguyễn Hữu An, gpcantho.com/cac-bai-suy-niem-chua-nhat-2-mua-vong-a

[2] Lm. Giuse Nguyễn An Khang, gpcantho.com/cac-bai-suy-niem-chua-nhat-2-mua-vong-a

[3] ĐGM Vũ Duy Thống, gpcantho.com/cac-bai-suy-niem-chua-nhat-2-mua-vong-a

[4] ĐGM Vũ Duy Thống, gpcantho.com/cac-bai-suy-niem-chua-nhat-2-mua-vong-a

[5] ĐGM Vũ Duy Thống, gpcantho.com/cac-bai-suy-niem-chua-nhat-2-mua-vong-a